Met de expositie In het licht zet museum Krona in Uden zich voor de liefhebber van hedendaagse kunst in één klap op de kaart. Lichtinstallaties en kunstwerken van 20 kunstenaars van nu, waaronder Olafur Eliasson, Yayoi Kusama, Ann Veronica Janssens en Navid Nuur, staan opgesteld naast eeuwenoude religieuze kunstwerken. Als bezoeker word je ondergedompeld in stralen van licht, vervoering en spiritualiteit.
Oneindig
De expositie start bij een lichtobject van de Deense kunstenaar Olafur Eliasson. In een ruimte zweeft een grote zwarte diamant, met op een aantal hoekpunten een lichtgevend diamantje, gewichtloos in de stilte. Als ik langzame rondjes loopt rondom de diamant, lijkt het wel alsof ik de kosmos instap. De ruimte komt tot leven, de reflecties op de muren geven een gevoel van oneindigheid, tegelijkertijd biedt de fysieke ruimte geborgenheid.
Nieuw leven
Terwijl ik de trap naar de benedenverdieping afdaal, word ik betoverd door de lichtinstallatie van Suzan Drummen. Meters lang strekt het kunstwerk zich voor me uit. Op de grond liggen gerangschikte kristallen, metaaldeeltjes, spiegels en optisch glas. Lichtreflecties brengen het werk op de muren tot leven. Ijl en diffuus, een zachte illusie.
Iets verderop staat de ‘black light table’ van Willem Marijs, gemaakt van paarse, roze, blauwgroen oplichtende neonbuizen. De uitstraling hypnotiseert, maar het is optisch bedrog. De meeste neonbuizen zijn kapot, het fluorescerende poeder binnenin licht op zodra het wordt aangelicht. Hergebruik van oud materiaal, heel passend in dit tijdgewricht. Hoop op leven na de dood, ook die associatie roept het bij mij op, zeker in de context van dit bijzondere abdijcomplex.
Verlossing
Hoop is ook wat de meeste tentoongestelde religieuze kunstwerken de gelovigen al eeuwenlang geven. Een vergulde hand met stoffelijke resten van de heilige Paulus. Een rijk versierde houten jaarkalender, met voor elke dag een vakje met een flintertje bot of ander deeltje van de desbetreffende naamdag heilige. Een zilveren armreliek van de heilige Felicitas. Deze prachtige geornamenteerde relikwiehouders zijn door de eeuwen heen, jaar in jaar uit door duizenden ogen bezien. Het geritsel van kleding, schuifelend schoeisel over oude vloeren, je kan het bijna nog horen. Gloeiende en hartstochtelijke smeekbeden zijn uitgezonden om te worden verlicht van lijden en verlost van sterfelijkheid.
Op de vlucht
De ontroerende schoonheid van de Heilige Agnes grijpt me aan. Rond 1500 is ze vastgelegd in een grotendeels verguld beeld. Haar ranke handen, de manier waarop ze elegant een ring vasthoudt, het onschuldige lam, dat speels tegen haar opspringt. De schoonheid van dit beeld heeft talloze gelovigen vervoerd. Maar het korte leven van Agnes was niet zo fijn. Ze werd misbruikt en vervolgd om haar geloof.
Haar levensverhaal legt een wrang lijntje naar het kunstwerk Matras van Matthijs Muller dat achter haar is opgehangen: een luchtbed gemaakt van gouden dundoeken, van traumadekenmateriaal. Het goud glimmende doek mag dan wel verwarmend zijn, als materiaal voor een luchtbed is het te zwak. En dat roept direct de vraag op hoe wij met vluchtelingen omgaan. Wat bieden we hen eigenlijk?
Zoektocht
Iedereen zoekt antwoorden op de grote vragen naar leven, dood en onsterfelijkheid. Ook de hedendaagse lichtinstallaties appelleren daaraan. De Broken Circle van Navid Nuur – een onderbroken, roodgloeiende halo laat op hartstochtelijke wijze ons verlangen naar verbondenheid en onsterfelijkheid zien. De video installatie Cosmic Call van Gabriel Lester, iets verderop, zuigt je mee het onbekende in, op zoek naar nieuwe dimensies in de hoop daar de antwoorden te vinden.
In het licht laat de kwetsbare mens zien aan de hand van betoverende lichtinstallaties en religieus erfgoed. Kunst als hoogste vorm van hoop. Het fraai verbouwde museum, verbonden aan een klooster, slaat met deze expositie in één keer een brug tussen vroegere eeuwen en nu, tussen de gelovige en niet-gelovige, beiden op zoek naar spiritualiteit.
Hoofdfoto: Black Light Table, Willem Marijs, 2016.
Museum Krona is onderdeel van het abdijcomplex van de zusters Birgittinessen te Uden. De tentoonstelling In het Licht is nog te bezichtigen tot en met 10 april 2023.