14. Jeruzalem. Op pad met William Henry Bartlett

21/05/2022

Op de vroege ochtend van 28 mei 1842 reist Pfeiffer van Jaffa naar Jerusalem. Een reis die per paard verloopt en haar op de kop af 24 uur kost. Pfeiffer maakt deze trip samen met William Henry Bartlett – een Engelse kunstenaar, bekend om zijn staalgravures. 

Bartlett is door zijn Londense uitgever op reis gestuurd om nieuwe landschappen op te halen. Pfeiffer en Bartlett hebben elkaar tijdens het reizen ontmoet en besloten een deel van de reis samen om te pakken. In haar dagboek duidt Pfeiffer hem stelselmatig aan als Mister B. 

Te paard

Op de ochtend van 28 mei 1842 wordt ze om 5 uur in de ochtend door de bediende van Mister B opgehaald. Samen gaan ze naar het huis van de Engelse consul. Blijkbaar heeft Bartlett daar onderdak gevonden. Tegen zessen zijn eindelijk de paarden gereed en kunnen ze vertrekken. Ze verlaten de ommuurde stad en passeren direct daarna een waterbron waar het al een drukte van belang is. Daarna volgen de landerijen die door kamelenkaravanen worden doorkruist. Ze rijden door de vlakte van Saron en besluiten uiteindelijk in het dorp Kariet el Aneb (Amwas) hun kampement op te slaan. Hun oorspronkelijke plan, strak 16 uur door te rijden, is te vermoeiend, de zon is genadeloos en het terrein te zwaar. 

Jaffa street Jeruzalem
Jaffa Street, Jeruzalem, april 2022

Gastvrijheid

De gastvrijheid is groot. ‘Zodra de sjeik van het dorp hoorde dat er Franken bleven overnachten werden ons viert tot vijf gerechten gestuurd, waarvan wij – wat onze smaak betreft – alleen maar de zure melk appetijtelijk vonden. Het overige eten, een mengeling van honing, komkommers, hardgekookte eieren, uien , olie, olijven et cetera schonken wij grootmoedig aan de tolk en de bediende, die er wel raad mee wisten’. Ik lees het met verbazing. De salade die ze hier beschrijft lijkt mij heel smakelijk.

Tegen middernacht besluiten ze alsnog op te breken. Bartlett schat in dat het in de nacht veiliger reizen is. Pfeiffer voelt zich daarbij niet helemaal senang, maar besluit niet te protesteren. Ze is veel te bang dat ze op haar vrouw zijn wordt aangesproken en door Mister B wordt gezien als het zwakke geslacht. De twee bewakers, die de grootmoedige sjeik had gestuurd om het kampement van Pfeiffer en Bartlett te bewaken, kunnen onverrichte zake vertrekken. 

Heilige stad in het halfdonker

‘Ongeveer een uur voordat we Jeruzalem bereikten, opende zich een dal en zagen we lapjes grond met groente,‘ schrijft Pfeiffer. ‘We wisten dat we in de buurt moesten komen. Vlak daarna waren we er allebei van overtuigd dat we de heilige stad zagen liggen, maar door het halfdonker hadden we ons vergist. We moesten eerst nog een hoogte nemen en daarna nog een keer en eindelijk lag daar de Olijfberg voor ons en daarachter Jeruzalem’. Om half vijf in de ochtend houden Pfeiffer en Bartlett halt voor de muren van de stad, de poorten zijn nog gesloten. Klokslag vijf uur worden ze de Bethlehempoort (Jaffapoort) binnengelaten en berijden ze hun paarden door de smalle en op dat vroege uur nog stille straten van de binnenstad.  

Jaffastreet, vlak voor de oude stadsmuur van Jeruzalem. April 2022

2022: Per spoor van Jeruzalem naar Tel-Aviv 

Een reis door de woeste natuur, zoals Pfeiffer die 180 jaar geleden heeft gemaakt is nu ondenkbaar. Het landschap tussen Tel-Aviv en Jeruzalem is grotendeels bebouwd. De afgelopen maand maakte ik samen met mijn dochter de reis in omgekeerde richting, van Jeruzalem naar Tel-Aviv. Sinds december 2019 is tussen die twee steden een rechtstreekse treinverbinding tot stand gekomen. Al snel nadat we het station Jeruzalem Yitzhak Navon hebben verlaten boort de trein zich door een aantal tunnels. De hoogten die Pfeiffer beschrijft zijn bebouwd. In de verte zie je de hoogbouw van de agglomeratie Tel-Aviv al opdoemen. Na ongeveer 20 minuten stopte de trein, halte vliegveld Ben Gurion en 8 treinminuten later sta je in het centrum van Tel-Aviv. Jaffa ligt er om de hoek.

Romantische sfeerbeelden

De kunstenaar Bartlett heeft veel werk nagelaten. Een deel daarvan is gemakkelijk online te vinden. Het zijn prachtige romantische sfeerbeelden. Bijvoorbeeld het werk A camel train before Jerusalem waarbij hij de ommuurde stad Jeruzalem vlak voor zonsopkomst, in een prachtig heuvellandschap weergeeft. En als je goed kijkt, zie je een karavaan met kamelen voorbij komen. Je hebt niet veel verbeelding nodig om te bedenken wanneer hij hiervoor de inspiratie heeft opgedaan. 

Deel dit artikel:

Citydna. tags