Op 17 mei 1842 gaat Pfeiffer opnieuw op reis. Ze boekt een passage bij de firma Lloyd. De bestemming is deze keer Beiroet en vandaaruit door naar Jeruzalem. De afvaart van de stoomboot Erzherzog Johann is in de avond en met weemoed ziet Pfeiffer Constantinopel vervagen. Zo af en toe piept nog een minaret door de avondsluier op. Pfeiffer blijft nog lang op het dek hangen. Ze verlaat Europa en voelt zich bij vlagen onzeker over haar nieuwe reisbestemming. De regio wordt als een no-go area gezien, in verband met oplaaiende onlusten en de pest die nog steeds delen van het gebied in de greep houdt.
Verliefd op het andere
Net als vele van haar tijdgenoten is Pfeiffer in de ban van de ‘Orient’. Met dat verschil, dat zij besloot alleen te reizen, terwijl tijdgenoten er voor kozen om in gezelschap te gaan, zeker als het ging om een pelgrimage naar het heilige land. Voor Pfeiffer is haar solo onderneming een diep verlangen het andere te leren kennen. Om meer gevoel te krijgen bij hoe zij de reis in dit deel van de wereld aanvliegt, ben ik een beetje vooruit gaan lezen in haar dagboek. In de steden die ze gaat bezoeken, kan ik me helemaal vinden, zo zullen we onder andere belanden in Beiroet, Jaffa, Jeruzalem en Damascus. Met al haar bezoekjes aan archeologische en Bijbelse vindplaatsen heb ik weer iets minder.
Schurend Paradijs, Kade, Amersfoort, foto 19 februari 2022.
Wat me opvalt is dat hoe ‘verliefd’ Pfeiffer ook op het andere is, ze alles maar blijft bezien vanuit haar Weense en westerse superioriteitsgevoel. En terwijl ik door haar reisdagboek blader, irriteer ik me soms aan haar. Of het nu gaat om de bouwcultuur, het uiterlijk van mensen of eetgewoonten, ze heeft altijd wel een opmerking waardoor ze de kwaliteiten ervan automatisch als minder wegzet. En ik vraag me af wanneer ze die hoogmoed laat vallen. Als je zoveel reist, zoals zij dat heeft gedaan, dan moet je toch snel leren anders te kijken? Ik hoop dat wat dat betreft er snel een knip in haar manier van denken en kijken komt. Want als digitale reisgenoot wil ik eigenlijk wel warme en loyale gevoelens voor haar koesteren.
Bezinning
Ik heb ook even enkele weken van bezinning ingelast. Ik merk dat ik nog zoek naar de manier waarop ik haar tijdperk en het onze wil vervlechten. En hoe ik de plekken die zij bezoekt, in samenhang kan brengen met het huidige tijdgewricht, zonder in een opsomming van verschillende kleine feitjes te geraken. Een blog heeft per slot van rekening niet al teveel woorden.
Verder worstel ik met het aspect fake news. Ik verken de plekken die Pfeiffer in 1842 bezoekt, in het nu, maar dan digitaal. Tenzij ik er ben geweest en kan schrijven uit eigen ervaring. Maar niet alles wat ik op het internet zal vinden, zal kloppen of waar of volledig zijn. Ik realiseer me dat het voor kan komen dat ik, nadat ik een blog heb geplaatst, ineens op een betere of meer interessante informatiebron zal stuiten. De kans is groot dat ik daar dan ook iets mee zal willen doen. Zoals nu de oorlog die woedt in Oekraïne. Ik kan niet doorgaan met schrijven en doen alsof het me niet raakt.
Drielandenpunt tussen Moldavië, Roemenië en Oekraïne.
Oorlog
Toen ik aan deze blogreeks begon ging het dagelijkse nieuws bijna alleen maar over de coronapandemie. En plotsklaps gaat al het nieuws over de oorlog die Rusland over Oekraïne heeft uitgestort. Twee maanden geleden nog maar was ik met Pfeiffer op pad in Wenen en schreef ik over de Koude Oorlog, alsof het verleden tijd was. Een maand geleden nog maar verkende ik in deze serie het drielandenpunt Galați (blog 7) met daarin een terloopse opmerking dat het aan Oekraïne grenst. Het was toen best moeilijk digitaal informatie over het reilen en zeilen van Galați te vinden. De meeste hits die ik vond, waren in het Roemeens en daarmee voor mij niet toegankelijk. Maar wat ik toen helemaal niet had verwacht was dat de oorlog van Poetin zo snel zou escaleren. Je hoeft nu maar de naam van Galați en het Engelse woord refugees in te tikken, en de oorlog openbaart zich.
Hoofdfoto: detail werk van Gijs Frieling. Elleboogkerk Amersfoort februari 2022, Onderzoek naar menselijke natuur in toenemende technologische samenleving.