Ze schuifelen voorzichtig van ets naar ets. De kleinste dame leunt op een wandelstok en haar vriendin hanteert te tablet. Het is zondag en ik ben op de tentoonstelling ‘Rembrandt in zwart-wit’, onderdeel van de expositie ‘Rembrandt op reis door Nederland’ en bevind me in het stedelijke museum Zutphen. De tentoonstelling is vorig weekend geopend. Het is er druk en een overwegend ouder publiek verplaatst zich zachtjes van schilderij naar schilderij. Tablets worden opgeheven, voor een schilderij gehouden en om mij heen hoor ik mensen elkaar zachtjes murmelend tekst vanaf de tablets voorlezen.
In de refter staat een grote trolley vol met kleine laatjes met op elk plankje een tablet. Je kan er bijna niet omheen. Vrijwilligers staan klaar om ze aan te reiken. Het is duidelijk dat een aantal bezoekers nog niet eerder een tablet in de hand heeft gehad. De instructies zijn heel simpel: de tablet voor het schilderij houden en wachten tot de ets is herkent en de uitleg op het scherm verschijnt. Uiteraard kon je ook zonder tablet de tentoonstelling bekijken, maar dat is niet verstandig, zo werd mij aangeraden.
“Je moet dat ding ook stilhouden,” zegt de kleine dame met de wandelstok tegen haar vriendin, “anders werkt het niet”. “Maar mijn handen trillen een beetje” hoor ik haar protesteren. Gelukkig biedt de procedure ook een escape. Als het niet lukt het beeld te vangen, kan op het scherm het nummer van de betreffende ets worden ingetoetst en verschijnt de uitleg alsnog op het scherm. Het is duidelijk dat de dames nog nooit eerder met een tablet hebben gewerkt. Ik zie ze even worstelen met het beeld vergroten, help ze een handje en als profs zoomen ze vervolgens alle etsen in.
“Ik wil ook zo’n ding”, hoor ik de tablet dragende dame een paar etsen later zeggen, “ik dacht altijd dat ik dat niet kon, maar ik kan het wel! Is dit hoe apps ook een beetje werken”. Ze staat ineens weer naast me en keek me hoopvol aan. “Ja”, antwoordde ik, “zo moet je je een app ook voorstellen, aanklikken en je bent binnen”. “Dan neem ik ook zo’n telefoon met van die apps,” verzekert ze me. “Kan ik gaan scrabbelen”.
Dat is een mooie bijvangst, dacht ik. Organiseer een tentoonstelling op deze wijze en na een bezoek zijn ook niet ’tablet-addicts’ ingewijd in de geheimen van de tablet. Ouderenzorg breekt zich het hoofd hoe ze ouderen aan de tablet kunnen krijgen en dit museum krijgt het in een middag spontaan voor elkaar.
Maar dat niet iedereen gecharmeerd is van verandering moge ook duidelijk zijn. Er was namelijk nog een nieuwigheidje. Het museum heeft in het kader van deze tentoonstelling samenwerking gezocht met een restaurant in het centrum van Zutphen dat bekend staat om haar middeleeuwse dis, het bier wordt er nog in stenen kroezen geschonken. Rembrandt zou er met smaak hebben kunnen eten en drinken.
Over en weer wordt tussen museum en restaurant korting verleend. Positief toch? Museums moeten immers hun eigen broek meer en meer ophouden. Slimme allianties passen daarbij. De man voor mij in de rij bij de kassa stond werd netjes op deze mogelijkheid gewezen. Dat viel helaas niet in goede aarde. Hij liet de kassadame met afgemeten stem weten dat hij van dit soort commerciële informatie verschoond wenste te blijven. Een museum heeft enkel het etaleren van kunst als taak, memoreerde hij haar, en van de rest moet het museum zich verre houden. Niet meer en niet minder. Hij hoopte dat het haar duidelijk was.
Zijn tablets meer of minder? Meer, zou ik zeggen, een mooie aanvulling op de kunst zelf. Nam deze man er eentje? Ik denk dat u het antwoord wel weet.