Kaartjes en tabellen, geografen zijn er verzot op. Een goede kaart visualiseert de werkelijkheid. Geeft in een oogopslag weer wat anders lappen tekst voor nodig zijn. Tot voor kort was het verkrijgen van relevante data en onderzoeksmateriaal een intensieve arbeidsintensieve klus of er moest flink voor worden gedokt. Vervolgens was het de kunst om al die data zo toegankelijk mogelijk in tabellen, kaarten en grafieken om te zetten. Dat is een vak apart en niet iedereen was daar even goed in. Hoe anders is in een paar jaar de werkelijkheid geworden.
Technische en designers maken samen de prachtigste visualisaties op grond van real time information. In 2009 werden visualisaties van Carlo Ratti de wereld ingestuurd; de toegenomen belactiviteit vanuit de VS naar de rest van de wereld tijdens de inauguratie van president Obama. Toen ik deze beelden zag was ik direct verkocht. Door de eenvoud en de schoonheid zijn deze kaarten tegelijkertijd kunstwerken en wordt er ondertussen een ongelofelijke hoeveelheid informatie in beeld overzichtelijk aangeboden.
Carlo Ratti/MIT SENSEable City Lab, Screen Shot, Obama, One People, The World, 2009
De dataspeeltuin is sindsdien steeds mooier en groter geworden. Overheden gaan schoorvoetend over tot het openbaar stellen van publieke data en door de opkomst en explosieve gebruik van social media zijn er in een paar jaar tijd compleet nieuwe databronnen aan te boren. Neem bijvoorbeeld de visualisatie van Twitter Tongues, waarin een kaart nagenoeg op straatniveau laat zien in welke talen op een bepaald moment in steden als Londen en New York is getwitterd. Wat daar bijzonder aan is? Je ziet in een oogopslag waar welke taal dominant wordt gebruikt. Indien je deze informatie inzichtelijk wilt maken volgens de tot voor kort gebruikte methode lagen er allerlei beperkingen en tekortkomingen op de loer. Feitelijk kon je je alleen maar beroepen op de gemeentelijke basisregistratie en onderzoek op buurtniveau, een bureaucratische en tijdrovende klus die zodra ze was geklaard, feitelijk al weer was achterhaald.
Screenshot Twittering Tongues, afbeelding Londen
Ik hoor de sceptici al de schouders ophalen. Waarom zou je dergelijke informatie willen weten? Omdat je de stad en haar bewoners niet als een statisch geheel moet bezien, maar als een levend organisme, altijd in beweging en doorgroeiend naar een ander stadium. Zou je dit bijvoorbeeld op het niveau van Amerika als totaal toepassen, dan zou je heel goed inzichtelijk krijgen hoe taalgrenzen schuiven (spaans versus engels). Of neem Berlijn, een stad waar honderden nationaliteiten zich thuisvoelen en waar processen van gentrification zich veel sneller dan in welke andere stad dan ook in Europa zich voltrekken.
We staan nu nog maar aan het begin van het proces van Open Data en de mogelijkheden zijn nu al zo groot. Laat staan, als we enige jaren verder zijn en nog meer databestanden zijn ontsloten en ook iedereen toegang heeft tot die bestanden. Dat wordt het voor de geïnteresseerden onder ons ook mogelijk om zelf onderzoeksvariabelen in te voeren en kaartmateriaal te produceren. Dan zijn de mogelijkheden oneindig en zal het innoverend vermogen van de maatschappij als totaal zienderogen toenemen. We zijn dan immers niet meer afhankelijk van overheidsinstellingen en onderzoeksinstituten die nu nog met name onderzoek uitzetten, danwel daarvoor subsidies verstrekken.