Afgelopen week was Jan Rotmans te gast in het provinciehuis van Overijssel op uitnodiging van het trendbureau Overijsssel. De meesten van ons zullen hem wel kennen. Hij is het laatste jaar in programma’s op tv, maar ook op congressen een graag geziene gast. Daarnaast laat Rotmans ook flink van zich horen met name op twitter. Het is een man met een boodschap, soms op het randje van de provocatie.
De strekking van zijn verhaal bevalt mij wel. Het geeft richting en duiding aan dit woelige tijdperk. Feitelijk wijst hij tools aan waardoor een oplossingsrichting kan worden bereikt. En het leuke is dat wijzelf de oplossing zijn. Bottum up, gezamenlijke kracht en menslievendheid zijn kernbegrippen wat Rotmans betreft.
Wie Rotmans een beetje volgt weet dat Rotmans en het begrip ‘kantelaars’ synoniem zijn. Met kantelaars worden personen bedoeld die door hun manier van werken en/of en denken feitelijk een revolutie veroorzaken. Beroemd is zijn uitspraak in een uitzending van Tegenlicht van afgelopen seizoen: ‘geef me vijf dwarsdenkers, kantelaars, frisdenkers op het gebied van energie, gezondheid, mobiliteit, bouw en voedsel. Samen creëren we een revolutie’. Hij haalde er ook even de woede van vele ‘kantelaars’ op zijn hals: Hoezo maar vijf? Hoe durf je. Wij zijn er toch ook al? Zie je ons dan niet? Velen van ons zijn toch al bezig met het vinden en aanreiken van nieuwe oplossingen? En denk je nu niet even veel te simpel?
Rotmans wees aanwezigen op het begrip Noaberschap. Hij wist het overigens heel bijzonder uit te spreken. Hij maakte er een soort Naaaberschap van. Het zal ook wel een woord zijn dat alleen maar door Oosterlingen en op grond van de klankkleur ook door mensen uit Scandinavië uit te spreken is. Maar goed, Rotmans had met het oog op deze lezing het begrip Noaberschap bestudeerd en kon alleen maar concluderen dat in Overijssel wel heel veel kantelaars moesten zijn. Maar toen hij naar namen en initiatieven vroeg, bleef het wel een beetje stil in de zaal. Deels uit bescheidenheid, Oosterlingen eigen, maar deels ook omdat we wellicht nog eens niet goed in staat zijn te registreren, wie reeds waar als kiemende kantelaar aan de slag is. En dat geldt niet alleen voor Oost Nederland, maar feitelijk voor het hele land.
Rotmans had een interessant punt dat hoop geeft voor Oost Nederland. In het begrip Noaberschap is immers inbegrepen dat we het normaal vinden zonder bijbedoelingen of commercieel gewin voor een ander te willen zorgen of iets te betekenen. En het gaat over saamhorigheid, dat we lokaal weer een krachtige gemeenschap kunnen en willen vormen. Kortom noaberschap raakt een kern van het nieuwe denken en de gemeenschapszin waar we nu naar toe bewegen.
En Noaberschap en kantelaars zal Oost Nederland hard nodig hebben. Sociaal economische scenario studies beloven niet veel goed voor Oost Nederland. Het ziet het er naar uit dat Oost Nederland van het bordje gaat vallen. Uiteraard had het Trendbureau Rotmans ook gevraagd wat Overijssel moest doen om zich goed voor te bereiden op de toekomst. In zijn advies was Rotmans heel duidelijk. Voor alles en iedereen in Nederland geldt: “Alles wat je nu niet meer nodig hebt, wat je als je nu nog mocht creëren en nooit zou willen hebben, dat moet je onmiddellijk afschaffen”. De toehoorders voelden hem al: dan zou je ook geen instituut ‘provincie’ meer creëren.
Specifiek voor het landsdeel Overijssel gaf Rotmans het volgende mee: Overijssel heeft een wenkend perspectief nodig en benoem dat. Breng in beeld waar je op gaat inzetten en waarop niet, wees eens duidelijk en durf keuzes te maken. Kun je je voorstellen waar Overijssel over 2o jaar haar geld mee verdiend? Vergis je niet, dat is wellicht niet een van de sectoren waar je nu op zet, en bedenk vooral, het topsectoren beleid voldoet sowieso niet, dus ga het niet daar zoeken. En wie zijn eigenlijk jullie kantelaars? Weten jullie dat wel? Breng ze in beeld en ga ze faciliteren. En als afsluiting van zijn betoog: zijn jullie bestuurders wel in staat voldoende sturing aan de toekomst te geven? Ga over al die vragen maar eens nadenken.
Foto’s met dank aan Jan Taco te Gussinklo