De laatste paar jaar zien we steeds meer alternatieve betalingssystemen in lokale gemeenschappen ontstaan. Vorige week berichtte de Atlantic Cities over de sterke toename van time-banking en overige alternatieve betalingssystemen in met name Spanje. Daar worden inmiddels meer dan 300 initiatieven gepraktiseerd.
Het begrip time banking roept gemakkelijk verwarring op. We associëren een bank immers met geld. Bij time banking echter gaat het om wederkerige dienstverlening en soms ook uitwisseling van goederen, zonder dat er het begrip geld aan te pas komt. Leden betalen elkaar in tijd, een knipbeurt kan bijvoorbeeld worden ingewisseld tegen een tijdeenheid tuinonderhoud. Behalve dat het de leden zonder gebruik van valuta, toegang verschaf tot diensten, biedt het leden die weinig of geen betaald werk hebben ook de kans werkervaring op te doen en het eigen specialisme in de praktijk te brengen.
Aangezien het systeem parallel naast het bestaande valuta en belastingsysteem bestaat kunnen er fricties ontstaan. Wat als je als lokale ondernemer wilt meedoen met het systeem, maar de goederen of diensten die je zelf moet betrekken om je eigen diensten te kunnen blijven aanbieden niet via time banking binnen de lokale gemeenschap zijn te verkrijgen? En even heel ver doordenken: stel dat iedereen zo enthousiast wordt, en steeds meer via time banking gaat handelen, dan zullen we met elkaar er waarschijnlijk heel wat creatiever op worden. Maar hoe gaat het dan met diensten die we nu nog gewend zijn via de overheid te ontvangen? Die is immers buiten spel gezet want ze ontvangt steeds minder inkomstenbelasting. Of kopen we dan eensgezind met elkaar via timebanking eenheden dienstverlening bij de overheid in?
We zien ook steeds vaker dat lokale gemeenschappen de verkoop van producten en diensten uit eigen regio stimuleert door een eigen lokale munt in te voeren. Door deze munt wel te koppelen aan het nationale betalingssysteem ontstaat er feitelijk geen parallel betalingssysteem. Zuid Duitsland kent bijvoorbeeld de Chiemgauer.
De consument kan 1 euro tegen 1 Chiemgauer wisselen. Om te stimuleren dat het geld letterlijk en figuurlijk blijft rollen in de regio kan de consument de munt niet meer inwissellen tegen euro’s en kan de munt ook niet worden opgepot: drie maanden na uitgifte wordt de munt minder waard. Bedrijven die de munt ontvangen kunnen de munt wel inwisselen. Zij betalen daarvoor een kleine toeslag, zij profiteren immers ook van de toegenomen lokale handel. Van deze toeslag wordt het wisselsysteem betaald en geld geschonken aan door de deelnemers aangewezen lokale goede doelen.
Een specifiek concept voor en door de gemeenschap vind je in de Engeland opgerichte Peoples Supermarket. Hier zijn geld, tijdseenheden werk en inspraak in de te voeren producten bijzonder verweven. Er kunnen alleen producten worden gekocht door leden, die tevens eigenaar zijn. De leden bepalen zelf welke producten worden gevoerd. Daardoor kunnen producten van lokale en of kleine producenten een kans krijgen in het schap te komen liggen. Het concept wordt financieel mogelijk gemaakt doordat alle leden enkele uren per maand als ‘vrijwilliger’ in de winkel werken. Er is dus weer hoop voor de fijnproever. Hoeven we niet meer massaal opgedrongen merken te consumeren maar mogen we zelf weer kiezen wat lekker is!