Slechts een klein uurtje gaans voorbij de grensovergang bij Arnhem ligt Museum Insel Hombroich. De naam is heel misleidend. Een Insel? Een eiland kun je toch niet binnen een uur vanaf de Nederlands-Duitse grens ter hoogte van Arnhem bereiken? Toch wel, Insel Hombroich ligt in het achterland van Neuss, ten zuidwesten van Düsseldorf. Neuss zelf is niet spannend en het dorpje Holzheim, op weg naar Hombroich al helemaal niet, maar Hombroich zelf, wat een aangename verassing.
Op grond de naamgeving van het gebied verwacht je op zijn minst een meer, of wellicht een fikse rivier, met daarin een eiland, aan te treffen. Maar niets van dat alles. De directe omgeving is groen in de overtreffende trap. De naam lijkt – op grond van de plattegrond van het beeldenpark – ontleend te zijn aan het gegeven dat het oorspronkelijke gebied Hombroich wordt omgeven door het riviertje de Erft en enkele zijarmen daarvan, zodat er feitelijk sprake is van een door water omgeven land. Het museumpark is in de loop van de jaren uitgebreid over de grenzen van het ‘eiland’ heen. Het eilandgevoel is mede daardoor ver te zoeken. Ik zal niet de eerste zijn, die zich verbaast afvraagt, waar de naamgeving vandaan komt.
Museum Insel Hombroich stond al een aantal jaren op mijn verlanglijstje en deze zomer is het er van gekomen. Makelaar en kunstliefhebber Karl-Heinrich Müller (1936-2007), grondlegger van het beeldenpark (gesticht 1987) had zich als doel gesteld in navolging van Paul Cézanne, kunst en natuur met elkaar in relatie te brengen. Dat is hem meer dan gelukt. Dit licht glooiende beeldenpark is een feest voor elke natuur en kunstliefhebber.
Alhoewel het park duidelijk is aangelegd, heeft het niets gekunsteld en alleen inheemse planten en boomsoorten zijn ingezet. Het is juist daarom dat het park enerzijds heel vertrouwd aanvoelt, en anderzijds, door een geraffineerde ordening, magnifieke schoonheid over je uitstrooit. De specifiek voor het beeldenpark ontworpen kubusachtige expositiepaviljoens, met rode bakstenen gebouwd, enkel getooid met buitenproportionele hoge deuren zijn telkens opnieuw aangename verrassingen in het landschap. Het is vooral het contrast, in een landschapspark verwacht je doorgaans romantische gebouwen, getooid met tierlantijntjes, hier staan echter stoere gebouwen, bijna vestigingen, naar binnen gekeerd, die nieuwsgierig naar de inhoud maken. Het is alsof je telkens opnieuw een cadeautje krijgt als je een dergelijke kubus op je pad ontwaart.
Müller was zijn tijd ver vooruit. De laatste paar jaren in het binnen de museumwereld in zwang oude en moderne meesters naast elkaar op te hangen. Op Hombroich is dat een formule die van meet af aan in elk paviljoen is toegepast. Het werkt fantastisch, nieuwsgierigheid en opmerkingsvermogen worden telkens opnieuw geprikkeld. Er zijn ook geen bordjes of tekst anderszins. De hoge deuren lijken wel kluizen en prikkelen daardoor des te meer. Ook hier geen vermelding, niets. Mag je wel naar binnen? Ja. Het is de bedoeling dat je kijkt en voelt en afvraagt naar welk werk je eigenlijk zit te kijken en wat je eigenlijk ziet. Rembrandt, Matisse, Hans Arp, Anatol Herzfeld, antieke Chinese kunst, kunst van de Khmer en nog veel meer bekende en onbekende namen en antieke kunst wisselen elkaar telkens opnieuw af.
Zaalnummers, nee die zijn er niet. Je dwaalt door een paviljoen en gaat naar wat het oog trekt. Loop je daardoor de kans niet alles te zien? Ja, zonder meer. Maar of dat ook erg is? Het is wellicht ook wel de bedoeling, een van de paviljoens heet bijvoorbeeld het Labyrinth, een ander het Zwölf-Räume-Haus.
Nog zo iets verrassend. Je mag geen eten en drinken mee nemen in het park. Een heel bijzondere set. Is dat om de bezoekers een poot uit te draaien? Of gaat het hier ineens over verplichte winkelnering? Nee absoluut niet. Het is op de eerste plaats om de rust in het park niet te verstoren met afschuwelijke overvolle prullenbakken en zwerfvuil. Honger en dorst lijden is niet nodig. Centraal in het park staat wederom een kubus, deze keer met glas opengemaakt met binnen grote robuuste houten tafels en buiten onder een partij bomen quasi nonchalant gearrangeerde terrasjes. In deze kubus staat een simpel maar zeer smaakvol koud en warm biologisch buffet klaar, geheel in stijl met deze tijd en met de waarden van Hombroich, wees één met de natuur. Je mag eten en drinken wat je wilt. Betalen? Nee, het eten wordt aangeboden. Desgewenst kun je wat geld op een schoteltje achterlaten.