Je moet visie en lef hebben om de koelwaterhal van de voormalige energiecentrale Harculo in Zwolle op te kopen, het gebouw van zijn machinerie te ontdoen, op een aantal plekken beeldbepalende machines te laten staan en het vervolgens in te richten als een expositieruimte. Kunstenaar en vrijdenker Ronald Westerhuis draaide er zijn hand niet voor om.
Oneindig
Pas als je het gebouw betreedt, realiseer je de impact van deze klus. Een oneindig lijkende hal, metershoge ruimten, dikke stenen vloeren, diepe kelders. Het geluid van ruisend water, de geur van olie en oxidatie. Oude schakelkasten, en overal als een soort eerbetoon aan de voormalige functie van het gebouw, mensgrote machines die niemand meer weet te bedienen, metalen draaipunten, meterslange schroeven en ijzeren trappen bruin van de roest.
Eind mei stelde Westerhuis zijn ontmantelde koelwaterhal open voor het publiek. Met een dijk van een expositie. Nog wel een beetje met stille trom, vertelde Westerhuis toen ik hem afgelopen zondag bij de ingang van de expositie sprak, want het was een drukke periode en hij had ook nog andere zaken te regelen, waaronder zijn deelname aan het door studio Pulchri georganiseerde Voorhout Monumentaal 2023. Typisch Westerhuis, gewoon iets gaan beginnen en al het gedoe er om heen, dat komt later dan wel. Maar je hoeft maar even door de expositie te lopen en je weet dat het met de Koelwaterhal en de expositie wel goed gaat komen.
Energie in transitie
De expositie draagt de toepasselijke naam ENERGY. Hoe kan het ook anders op deze plek. Op de website van de Koelwaterhal lees ik dat de deelnemende kunstenaars zijn geselecteerd op de uitgesproken scherpte die zij in hun werk tonen als het gaat om de beslistheid en de kwetsbaarheid, die het streven naar nieuwe wegen typeert. En dat is ook precies wat dit gebouw in transitie uitstraalt. Stoer en kwetsbaar op zoek naar een nieuwe bestemming.
De kunstenaars die Westerhuis heeft binnengehaald, mogen er zijn. Ralph Keuning, de voormalig directeur van museum de Fundatie heeft hem daarbij geadviseerd. Buiten, als je langs de koelwaterhal richting de entree loopt, valt een metersbreed doek van kunstenaar Arne Quinze op. Het werkt als een magneet, de bloemen spatten er van af. Al je dit werk ziet, geloof je dat alles nog goed komt. Het paradijs is niet ver weg. Maar iets dieper in de hal, laat een recent werk van Joyce Overheul over de vluchtelingen in Ter Apel een andere werkelijkheid zien.
Verwondering
De ruimtes zijn groot, immens, koel en soms heel zacht. Elke hoek die je omslaat, roept verwondering op. De Notopioans van Raul Walch die een dialoog aan gaan met een restant machinerieën. De Believers van Francesca Marti die langs de muren op pad gaan. Achterin de centrale zaal staat een ruime bank. Deze plek, de gestripte ruimte en de immense raampartijen – al helemaal in combinatie met de kunstwerken – nodigen uit tot reflectie.
Op een aantal plekken mag je de kelders in, word je opgezogen door de koude aarde. Hier komt amper daglicht en lijkt de tijd in de koelwaterhal stil te hebben gestaan. Halverwege het donker is een verlichte plek. Hier is opnieuw een paradijs gecreëerd met het betoverende zesluik van Agnes Duijves en opnieuw een hemels doek van Quinze.
Reflectie
Diep in het pand bevindt zich nog een andere plek die oproept tot reflectie. Een kelderruimte die meters onder het maaiveld ligt. Je kunt er alleen naar kijken, als een soort wensput. En dan zie je diep onder je een Perzisch kleed, een rustbed, een tafel gedekt met blauw porselein, een waterschaal en een koord van metalen ballen dat de tientallen meters afstand tussen de kijker boven en de sprookjesachtige ruimte beneden verbindt.
Zwolle – en in feite heel Oost Nederland – is een indrukwekkende kunstlocatie rijker. De Koelwaterhal is een imposante ruimte, die – weg van alle drukte – ons middels kunst uitnodigt om stil te staan bij wat echt belangrijk is.
Hoofdfoto: links zesluik van Agnes Duijves, rechts werk van Arne Quinze