Soms kunnen ideeën in een split second worden geboren. Zo ook de Pop-Up Store HANZE Art. Begin november ontstond het idee tijdens een ontbijtsessie en op 19 en 20 december 2012 was Zwolle een door de Kreatieve Industrie Zwolle (KIZ) georganiseerde tijdelijke kunstwinkel rijker. Een tijdelijke pop up store waar betaalbare producten werden verkocht die door kunstenaars waren ontworpen en gemaakt.
Het begrip betaalbaar is natuurijk interessant. Wat is eigenlijk betaalbaar? We zitten in een crisis en we leven in een tijdperk dat bijna elk product industrieel is vervaardigd en zeer goedkoop is. Keukenservies met een valse knipoog naar design is al voor een paar euro bij de Action of de Xenos te koop en waarom zou je een kunstwerk kopen als je door een aankoop bij de IKEA al voor een paar tientjes je muur kan decoreren met een opgeblazen reproductie?
Met de pop up wilden we een divers beeld van de kunstenaarsgemeenschap in en rond Zwolle laten zien en het streven was rond de 20 kunstenaars/designers aan het concept te verbinden. Eigenlijk hadden we al snel ruimte te kort (als we ook het exposeren van grotere objecten hadden willen toelaten). Het aantal belangstellenden overtrof de beschikbare ruimte. De pop up vond namelijk plaats in het voormalige postkantoor van Zwolle, waar nu restaurant SAMEN is gevestigd. Het lunchen en dineren moest ook doorgang vinden en we konden maar een beperkt gedeelte van de ruimte inrichten als pop up. In het uiteindelijke concept kozen we er daarom voor relatief kleine kunstobjecten in de pop up te plaatsen en deelnemers die alleen groot werk konden of wilden exposeren niet in de expositie op te nemen.
De combinatie van restaurant en Art pop up was overigen van meet af aan de bedoeling. We wilden niet kiezen voor een pop up in een leegstaand winkelpand of een creatieve broedplaats. Een tijdelijke winkel op een reguliere winkelplek is niet zo spannend en kunst verkopen in een broedplaats, dan heb je het in ieder geval niet over een pop up. Daarnaast wilden we ook een doelgroep trekken die wellicht een open dag van een broedplaats voorbij laat gaan, maar wel geïnteresseerd is in betaalbare kunst. Verder zochten we naar ‘ervaren en beleven’ en door art en dining samen te laten gaan, konden we in ieder geval een nieuwe tijdelijke dimensie aan Zwolle toevoegen.
We hebben sponsoren en ambassadeurs aangezocht. Dat koste weinig moeite. Iedereen was enthousiast: “Wat een leuk initiatief, dat zouden we vaker in Zwolle moeten doen!” Via een bombardement aan social media oproepen werd Zwolle op de hoogte gesteld van het op hand zijnde event. Collectielijsten en verkoopprijzen werden vastgesteld en daags voor de pop up schoof het restaurant een beetje in, werden stoere stellingrekken en opgestapelde pallets tot een geheel gesmeed en richtten de 20 deelnemers de pop up in.
Het aantal bezoekers was uiteindelijk teleurstellend. Natuurlijk kwamen er bezoekers en er werd ook wel wat gekocht maar Zwolle liep niet echt warm voor het evenement. Waar kan dat aan liggen? Te weinig publiciteit van te voren of een verkeerde timing? Op de werkdagen vlak voor de kerst loopt iedereen zich immers suf naar verplichte kerstborrels en was er wellicht geen tijd meer over om ook de pop up nog te bezoeken? Maar daar staat tegenover dat je juist zo vlak voor de kerst een dergelijke pop up wilt laten plaatsvinden; het moment voor speciale en luxe cadeautjes.
Wellicht moet je in crisistijd ook geen kunst willen verkopen. Of was het concept te tijdelijk en waren er nog een paar dagen meer nodig geweest om het concept te laten landen. Of de locatie, misschien was deze plek in het centrum toch ook nog net niet centraal genoeg? Vragen voldoende die nader moeten worden onderzocht. Maar ook, we zijn als maatschappij vervlakt: kunst wordt steeds minder op waarde geschat en velen zijn blind voor de schoonheid, het bijzondere en eigene van het kunstobject en de liefde waarmee het is gemaakt.
Dit alles wil niet zeggen dat het experiment is mislukt of niet voor herhaling vatbaar is. Je zal dit soort concepten ook veel vaker moeten herhalen om een mindshift te veroorzaken. We zitten op een breukvlak. We zijn een tijdperk van megaconsumptie van massaproducten aan het afsluiten en zijn op weg naar een maatschappij waarin waarden zoals puurheid, duurzaamheid en intrinsieke schoonheid weer belangrijk gaan worden. In een dergelijke denk en leefwereld zal kunst ook weer een plek gaan krijgen. Het zou daarmee juist voor de hand liggen HANZE Art ook de komende jaren opnieuw uit te rollen en het onderliggende verdien model verder uit te werken en aan te scherpen opdat dergelijke initiatieven een gewaardeerde plek gaan krijgen in de maatschappij.